(GDVN) - Lối dạy học áp đặt một chiều, đọc chép, học quá tải kéo dài cũng là lý do khiến học sinh, sinh viên xơ cứng, uể oải, mất dần hoặc mất hẳn khả năng tự học.

Từ lười đến tê liệt

Có thể nói, tự học là một hoạt động, phương pháp học tập rất quan trọng để tất cả học sinh, sinh viên chúng ta tiếp thu, củng cố và vận dụng tốt các kiến thức, kỹ năng đã học. Tự học góp phần làm cho chất lượng giáo dục và đào tạo đạt hiệu quả cao hơn, đồng thời cũng  là cơ sở, nền tảng cho quá trình phát triển, sáng tạo của người học về sau. Trước đây, trong điều kiện kinh tế còn khó khăn, thiếu thốn nhưng nhiều học sinh, sinh viên ở ta rất có ý thức cần cù, tự học, sáng tạo nên đã có nhiều thành quả, đóng góp cho nền khoa học, tri thức… của nước nhà. 

Những năm gần đây, khi điều kiện kinh tế gia đình, xã hội đã khá lên, sách giáo khoa, giáo trình, chương trình giáo dục và đào tạo, phương pháp dạy học của đội ngũ giảng viên, giáo viên từ bậc phổ thông đến đại học có chuyển biến, thế mà ý thức, hoạt động tự học của một bộ phận không nhỏ học sinh, sinh viên lại giảm sút nghiêm trọng, thậm chí bị tê liệt hoàn toàn, rất đáng lo ngại.

Lối dạy học áp đặt, học quá tải kéo dài cũng là lý do khiến học sinh, sinh viên uể oải, mất dần khả năng tự học. (Ảnh minh họa. Nguồn: Internet)

Em Trần Quốc Trung, học sinh lớp 9 của một trường THCS ở  huyện Sơn Tịnh (Quảng Ngãi) cho biết: "Em chán học từ năm lớp 7, nhưng bị cha mẹ ép buộc quá nên mới ráng theo học đến lớp 9 này. Ngày thường, em ít học bài vở, đến lúc kiểm tra, thi cử thì học sơ sơ gì đó. Đề nào, câu nào học không trúng hay không hiểu thì xem, chép bài của bạn. Gặp thầy cô, giám thị coi kiểm tra, thi nghiêm khắc, chặt chẽ thì bỏ giấy trắng”.

Cô giáo Nguyễn Thị Lê Minh, giáo viên THPT Quảng Bình (Thành phố Đồng Hới, Quảng Bình tâm sự: "Chúng tôi thấy buồn và lo về hiện tượng học sinh phổ thông  ham chơi, lười học, chỉ đợi đến thi cử, kiểm tra mới học ngày càng gia tăng. Là giáo viên, tôi cũng dùng nhiều biện pháp, nhắc nhở, động viên có, "dọa" cho điểm thấp, buộc thi lại... nhưng xem ra  các em ít có chuyển biến".

Còn theo tiến sĩ Nguyễn Thanh Sơn, khoa Ngữ Văn, Trường đại học Quy Nhơn ( Bình Định) nhận xét: "Nhiều sinh viên bây giờ rất biếng học, chỉ mải chơi, thời gian ở nhà, kí túc xá cứ chúi đầu vào game, mạng xã hội…Lên lớp thụ động, không chuẩn bị bài vở, tài liệu gì cả,  giảng viên chúng tôi nêu câu hỏi, nêu vấn đề, hiếm có sinh viên nào giơ tay, chỉ định cụ thể thì chẳng trả lời được. Thư viện, các phòng đọc sách luôn vắng hoe. May đâu, đến lúc thi hết học trình, học phần, mới lao đầu học mấy bữa, chỉ mong đủ điểm qua kỳ thi, chứ ít có ý chí học để tăng khả năng hiểu biết sâu rộng phục vụ cho công việc sau này. Thậm chí, nhiều sinh viên đến thi cũng chẳng thèm học gì, toàn nghĩ đến chuyện tiêu cực, lo lót "chạy" điểm thầy cô”.

Dẫu được rất nhiều fan là sinh viên Việt Nam dành tình cảm mến mộ, chàng ca sĩ điển trai người Mỹ Kyo York ( từng đi giảng dạy ở một số trường đại học tại Việt Nam) vẫn thẳng thắn bộc bạch những suy nghĩ và góp ý chân thành của mình về một hiện tượng trong một bộ phận sinh viên Việt Nam hiện nay, đó là, lười biếng, thụ động, lúng túng và thiếu đam mê, sáng tạo, có những ước mơ viễn vông, phi thực tế. Ý kiến chia sẻ trên của chàng ca sĩ người Mỹ ấy khiến chúng ta suy nghĩ nhiều về ý thức, thái độ học tập tiêu cực của giới trẻ đất nước mình. Vậy đâu là căn nguyên chính của thực trạng đó?

Tại cả hai bên

Theo các chuyên gia giáo dục, trước hết, là do nhiều học sinh, sinh viên chưa xác định được mục đích, ý nghĩa đúng đắn và ích lợi, giá trị to lớn của việc tự học, tự rèn luyện. Thế nên nhiều học sinh, sinh viên ít có tính tự giác nghiên cứu, đào sâu, củng cố kiến thức.

Một bộ phận sinh viên, học sinh  lại mắc nặng “bệnh” học đối phó, học chơi,  học kiểu "mì ăn liền", đến mùa thi mới học, chỉ nặng nghĩ tới chuyện điểm số, bằng cấp hơn là kiến thức, kỹ năng cần thiết cho cuộc sống, công việc sau này.

Lối dạy học nặng về nhồi nhét kiến thức, áp đặt một chiều, đọc- chép, học tập quá tải…kéo dài, phổ biến ở bậc phổ thông, cũng là lý do khiến học sinh, sinh viên xơ cứng, uể oải, mất dần hoặc mất hẳn khả năng tự học.

Ngoài học chính khóa ở nhà trường, hầu hết các em học sinh phổ thông  cả nước, tối ngày  phải quay cuồng với cỗ máy dạy thêm, học thêm “ siêu hạng” của ngành giáo dục, thầy cô giáo. Các em đâu còn thời gian để nghỉ ngơi, tự học? Nhiều văn bản quy định về dạy thêm, học thêm của ngành đều bất lực trước “ vấn nạn” nghiêm trọng này.

Cùng với sự phát triển của xã hội hiện đại, nhiều loại hình vui chơi, giải trí như phim ảnh, game online... thịnh hành đã cuốn hút và ngốn đi nhiều thời gian của giới trẻ. Đáng lẽ ra thời gian đó phải dành cho tự học, tự nghiên cứu, làm những việc có ích khác.

Mặt khác, cách đánh giá, kiểm tra ở nhà trường THPT cũng như ĐH, CĐ lâu nay chậm cải, đổi mới. Một số nhà trường, thầy cô giáo có biểu hiện dễ dãi, sính thành tích nên thiếu nghiêm túc, chặt chẽ khiến học sinh, sinh viên chủ quan, ỷ lại, thiếu hẳn động lực tự học; thậm chí có dấu hiệu  tiêu cực mua, bán điểm giữa thầy và trò, nhất là ở bậc cao đẳng, đại học tạo nên sự không công bằng trong dạy và học, làm cho giá trị của học hành bị giảm sút.

Để chấn chỉnh bệnh lười học, không có ý thức, thói quen tự học ở bộ phận sinh viên, học sinh hiện nay cần có thời gian và sự nỗ lực, đồng bộ của cả ngành giáo dục, thầy cô giáo, gia đình. Trước mắt, nhà trường, thầy cô giáo phải  nghiêm túc, chặt chẽ trong kiểm tra, thi cử, đánh giá thì mới giảm được những biểu hiện sa sút của việc học hành, khơi dậy tinh thần tự học. Không dừng lại đó, ngành giáo dục cũng cần nghiêm túc nhìn nhận lại mình, từ khâu biên soạn chương, sách giáo khoa, giáo trình…theo hướng thực sự tinh gọn, phù hợp, giảm được sự quá tải cho người học.

Bản thân thầy cô cần không ngừng làm mới mình, đổi mới phương pháp dạy học theo hướng gợi mở, kích thích tư duy, sáng tạo của học sinh, sinh viên. Theo nhiều đồng nghiệp, giảng viên không phải chỉ vào lớp làm duy nhất nhiệm vụ truyền đạt kiến thức cho sinh viên mà còn hướng dẫn cách học tập, nghiên cứu, cung cấp đầy đủ tài liệu học tập: giáo trình, tài liệu đọc thêm, tài liệu tham khảo, công bố đề cương chi tiết môn học để sinh viên biết rõ lịch trình học và phát huy có hiệu quả việc tư vấn, hỗ trợ trong học tập, nghiên cứu ở các trường CĐ,ĐH. Có tự học mới thực học. Tự học một mắt xích quan trọng bậc nhất làm nên thành công, hiệu quả của giáo dục, phải luôn được cổ súy, nhân rộng không ngừng.  

ĐỖ TẤN NGỌC

(Nguồn: http://giaoduc.net.vn/Giao-duc-24h/Dieu-kien-vat-chat-tot-vi-sao-co-hoc-sinhsinh-vien-te-liet-tu-hoc-post155641.gd)

2588
26-04-2015